Kupując towar konsument powinien pamiętać o tym, że podlega szczególnej ochronie prawnej. Zamiast przepisów o rękojmi za wady (odpowiedzialność za wady produktu przy sprzedaży regulowana w kodeksie cywilnym), stosuje się przepisy ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, dające kupującemu szersze uprawnienia.

Prawo do informacji na temat kupowanego towaru

Kupujący posiada prawo do informacji na temat kupowanego towaru. Sprzedawca ma obowiązek podać cenę towaru kupowanego oraz jego cenę jednostkową (np. cenę za kilogram towaru), chyba że dany towar sprzedawany jest na sztuki. Taki sam sposób podawania ceny powinien być prezentowany w reklamach.

W szczególnych przypadkach sprzedaży konsumenckiej (sprzedaży: na raty, na przedpłaty, na zamówienie, według wzoru umownego lub na próbę oraz każdej sprzedaży za kwotę powyżej dwóch tysięcy złotych) sprzedawca ma obowiązek potwierdzić na piśmie wszystkie istotne szczegóły zawartej umowy. W pozostałych przypadkach, jeżeli kupujący tego zażąda, sprzedawca ma obowiązek wydać kupującemu pisemne potwierdzenie zawarcia umowy, zawierające dane sprzedawcy, datę sprzedaży oraz dane dotyczące towaru.

Sprzedawca obowiązany jest udzielić kupującemu zrozumiałych informacji, jak w prawidłowy sposób korzystać ze sprzedanego towaru. Oznacza to podanie nazwy towaru, producenta lub importera, informacji o spełnieniu wymogów prawnych dotyczących wprowadzenia towaru do obrotu oraz innych informacji wymaganych przez przepisy. Powyższe informacje powinny znajdować się na towarze lub być z nim połączone (np. ulotka w pudełku).

Sprzedawca ma obowiązek, jeżeli kupujący tego zażąda, wyjaśnić znaczenie konkretnych postanowień umowy.

Sprzedawca powinien wydać kupującemu wraz z towarem sprzedawanym wszystkie elementy jego wyposażenia oraz instrukcję obsługi, konserwacji oraz inne dokumenty wymagane przez prawo. Informacje te muszą być opisane w języku polskim lub w zrozumiałej formie graficznej, jeżeli charakter informacji to umożliwia (obowiązek ten nie dotyczy nazw własnych, znaków towarowych itp.)

Oprócz tego sprzedawca ma obowiązek zapewnić w miejscu sprzedaży odpowiednie warunki umożliwiające dokonanie wyboru towaru i sprawdzenie, czy dany towar nie jest uszkodzony i działa prawidłowo (nie jest wadliwy).

Prawo do stwierdzenia niezgodności towaru z umową

Jeżeli towar w chwili wydania kupującemu przez sprzedawcę nie zgadza się z umową sprzedaży, odpowiedzialność za to ponosi sprzedawca. Jeżeli konsument zgłosi sprzedawcy niezgodność towaru z umową w ciągu sześciu miesięcy od wydania towaru, należy przypuszczać, że towar był niezgodny z umową w momencie wydania go kupującemu.

Jeżeli właściwości towaru były uzgadniane indywidualnie z kupującym, towar jest zgodny z umową, jeżeli: jest zgodny z opisem podanym przez sprzedawcę, odpowiada okazanej kupującemu próbce, oraz nadaje się do celu ustalonego w umowie. W innych wypadkach, przypuszcza się, że towar jest zgodny z umową, jeżeli nadaje się do celu, do jakiego towar danego rodzaju jest zwyczajowo używany. Aby towar był zgodny z umową, musi zgadzać się z publicznie przedstawianymi (np. w reklamie) przez producenta, importera lub sprzedawcę, informacjami odnoszącymi się do przeznaczenia, właściwości oraz okresu sprawności towaru.

Towar jest niezgodny z umową również wtedy, jeżeli został nieprawidłowo zamontowany lub uruchomiony, jeśli te czynności były wykonane w ramach umowy sprzedaży przez wykonawców sprzedawcy albo zgodnie z instrukcją otrzymaną przy sprzedaży.

Należy jednak pamiętać, że sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności za niezgodność towaru z umową, jeżeli kupujący wiedział o niezgodności w chwili zawarcia umowy lub powinien był wiedzieć (niezgodność była ewidentna).

Jeżeli towar jest niezgodny z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go przez sprzedawcę do stanu zgodnego z umową: albo przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy towar, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także bierze się pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia. Co więcej, sprzedawca ma obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego, w szczególności kosztów demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia.

Po otrzymaniu żądania sprzedawca ma 14 dni na ustosunkowanie się do niego. Jeżeli w tym terminie nie zrobi tego, uważa się, że żądanie uznał za uzasadnione.

Jeżeli powyższe rozwiązania nie mogą zostać przyjęte albo jeśli naraziłyby kupującego na znaczne niedogodności, kupujący ma prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy. Jednakże, nie może od umowy odstąpić, gdy niezgodność towaru z umową jest nieistotna (nie wpływa istotnie na cel towaru- np. funkcjonowanie). Kupujący traci powyższe uprawnienia, jeżeli w ciągu dwóch miesięcy od stwierdzenia niezgodności towaru z umową (wykrycia) nie zawiadomił o tym sprzedawcy. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie wiadomości przed upływem tego terminu. Warto pamiętać, że dla niektórych towarów żywnościowych stosuje się krótsze terminy, ze względu na trwałość tych towarów. Informacje o tym zawarte są w rozporządzeniu w sprawie terminów zawiadomienia sprzedawcy o stwierdzeniu niezgodności towaru żywnościowego z umową.

Kupujący powinien pamiętać, że sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru z umową jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania towaru kupującemu; gdy towar został wymieniony na nowy, termin ten biegnie od nowa od dnia wymiany. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony w umowie sprzedaży mogą ten termin skrócić, jednakże nie poniżej jednego roku.

Omówione powyżej roszczenia kupującego przedawniają się z upływem roku od stwierdzenia przez kupującego niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową; przedawnienie nie może jednak nastąpić przed upływem terminu dwóch lat od wydania towaru kupującemu.

Zawiadomienie sprzedawcy o niezgodności towaru z umową przerywa bieg przedawnienia. Przedawnienie nie biegnie w czasie wykonywania naprawy lub wymiany oraz prowadzenia przez strony, nie dłużej jednak niż przez trzy miesiące, rokowań w celu ugodowego załatwienia sprawy.

Należy pamiętać, że upływ powyższych terminów nie wyłącza wykonania uprawnień wynikających z niezgodności towaru z umową, jeżeli sprzedawca w chwili zawarcia umowy wiedział o niezgodności i nie zwrócił na to uwagi kupującego (działał świadomie na szkodę kupującego).

Jeżeli umowa sprzedaży wyłącza lub ogranicza powyższe uprawnienia kupującego, to takie postanowienia są nieważne. Nawet jeśli kupujący podpisał oświadczenie, że wie o wszelkich niezgodnościach towaru z umową, to takie postanowienie będzie również nieważne.

Gwarancja

Oddzielnymi uprawnieniami kupującego są prawa wynikające z gwarancji. Gwarancja polega na tym, że sprzedawca może udzielić kupującemu gwarancji bez odrębnej opłaty poprzez oświadczenie gwaranta (osoby odpowiadającej za jakość towaru), zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie, odnoszące się do towaru konsumpcyjnego. Gwarancja określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego, w przypadku gdy właściwość sprzedanego towaru nie odpowiada właściwości wskazanej w tym oświadczeniu.

Sprzedawca udzielający gwarancji wydaje kupującemu wraz z towarem dokument gwarancyjny. Jego obowiązkiem jest również sprawdzenie zgodności znajdujących się na towarze oznaczeń z danymi zawartymi w dokumencie gwarancyjnym oraz stanu plomb i innych umieszczonych na towarze zabezpieczeń. Gwarancja powinna być sporządzona w sposób jasny i zrozumiały. W dokumencie gwarancyjnym należy zamieścić podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej. Ponadto powinno być w nim zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową, jako że te uprawnienia są od siebie zupełnie niezależne. Uchybienie powyższym wymogom nie wpływa na ważność gwarancji i nie pozbawia kupującego wynikających z niej uprawnień.