W obliczu kolejnych zachorowań na COVID19 i wciąż dużej liczby zgonów zastanawiamy się jak uchronić naszą rodzinę przed problemami, które mogą wiązać się ze śmiercią. Jedni spisują testament, inni dokonują darowizny za życia, jeszcze inni – na przykład – spieniężają majątki. W dobie pandemii wzrosło także znaczenie zarządy sukcesyjnego, który może okazać się prawdziwym remedium na kłopoty po śmierci osoby, która prowadziła firmę – nawet jeśli była to zaledwie jednoosobowa działalność gospodarcza.

Czym zajmuje się zarządca sukcesyjny

Zarządca sukcesyjny  wykonuje prawa i obowiązki zmarłego przedsiębiorcy wynikające z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej oraz te, które wynikają z prowadzenia przedsiębiorstwa „w spadku”. Zarządca natychmiast po śmierci przedsiębiorcy może zająć się prowadzeniem firmy (bez konieczności załatwiania spraw u notariusza). Może pozywać i być pozywany w sprawach wynikających z wykonywanej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej lub prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku, a także brać udział w postępowaniach administracyjnych, podatkowych i sądowo administracyjnych w tych sprawach.

Zarządca sukcesyjny jest odpowiedzialny za prowadzenie przedsiębiorstwa do czasu uregulowania formalności spadkowych. Zarząd wygasa w terminie 2 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Z ważnych powodów sąd może przedłużyć ten okres na czas nie dłuższy niż 5 lat.

Zarządca nie odpowiada osobistym majątkiem za długi firmy i nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte na rachunek właściciela przedsiębiorstwa w spadku, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Ponosi jednak odpowiedzialność za szkodę, jaką wyrządzi w skutek nienależytego wykonywania swoich obowiązków. W niektórych sytuacjach może odpowiadać za zobowiązania podatkowe i ZUS (jeśli egzekucja z innych źródeł będzie bezskuteczna).

Zarządca po objęciu funkcji musi dokonać inwentarza przedsiębiorstwa w spadku.

Co niezwykle ważne, umowy handlowe podpisane przez zmarłego przedsiębiorcę nie wygasają z powodu jego śmierci. Jeżeli zarządca sukcesyjny został powołany przez przedsiębiorcę, może płynnie kontynuować ich wykonywanie. Jeśli przedsiębiorca wpisze do CEIDG zarządcę sukcesyjnego, śmierć tegoż przedsiębiorcy nie wpłynie na sytuację pracowników. Wszystkie obowiązki pracodawcy w firmie płynnie przejmie zarządca sukcesyjny.

Zarządca sukcesyjny ma dostęp do kont firmowych (czyli do rachunków związanych z działalnością gospodarczą) w bankach lub w SKOK. Rachunki te nie są przez bank lub kasę zamykane z chwilą śmierci przedsiębiorcy.

Numer NIP nie wygasa wraz ze śmiercią przedsiębiorcy, tylko przechodzi na przedsiębiorstwo w spadku, do czasu wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.

Jak powołać zarządcę za życia przedsiębiorcy?

Do powołania zarządcy sukcesyjnego potrzebne jest:

• oświadczenie o powołaniu zarządcy sukcesyjnego w formie pisemnej
• pisemna zgoda zarządcy na pełnienie tej funkcji
• zgłoszenie (wpis) zarządcy do CEIDG.

Istnieje także inna możliwość ustanowienia zarządu sukcesyjnego poprzez zastrzeżenie, że z chwilą śmierci przedsiębiorcy wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym. Takie zastrzeżenie wymaga zgody prokurenta oraz zgłoszenia do CEIDG, w formie pisemnej lub elektronicznie. Zgłoszenia można dopełnić równocześnie z ustanowieniem prokurenta lub dopiero po udzieleniu prokury. Od prokurenta nie wymaga się żadnych szczególnych uprawnień, bądź też określonego wykształcenia. Podobnie jak w przypadku zarządcy sukcesyjnego, wystarczająca jest pełna zdolność do czynności prawnych i brak orzeczonego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy. Dz.U.2020.2296 t.j.
• Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, Dz.U.2021.170 t.j.