Zgodnie z art. 84 Konstytucji RP każdy jest zobowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Prawo jakie jest stanowione w Polsce i które kształtuje system podatkowy oraz nakłada zobowiązania podatkowe, musi być przestrzegane przez każdego. Jedynie ustawodawca ustanawia przypadki czy też wyjątki od określonych reguł, które mogą zwolnić podatnika od obowiązku ponoszenia tego rodzaju obciążenia .

Brak kwalifikacji podatnika do kręgu zwolnień może powodować, że może dojść do  popełnienia występku – m.in. zwanego oszustwem podatkowym (art. 56 k.k.s)..

Podatnik, który składając organowi podatkowemu, innemu uprawnionemu organowi lub płatnikowi deklarację lub oświadczenie, podaje nieprawdę lub zataja prawdę albo nie dopełnia obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych, przez co naraża podatek na uszczuplenie, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności, albo obu tym karom łącznie (typ podstawowy).

Konstrukcja w/w czynu związana jest ze szczególną instytucją prawa podatkowego określaną mianem tzw. samoobliczenia podatku przez podatnika. Czynność sprawcza sprowadza się m.in. do narażenia podatku na uszczuplenie, do której może dojść przez umyślne i celowe podawanie nieprawdy lub zatajanie prawdy albo nie dopełnienie obowiązku zawiadomienia o zmianie objętych nimi danych.

Zagrożenie karne jest inne, jeśli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej wartości, wówczas sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych (typ uprzywilejowany).

Mała wartość jest to wartość, która w czasie popełnienia czynu zabronionego nie przekracza dwustukrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.

Jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie nie przekracza ustawowego progu, sprawca czynu zabronionego podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe (wykroczenie oszustwa podatkowego).

Za próg ustawowy należy rozumieć pięciokrotność wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie popełnienia czynu.

Przepisy art. 56 § 1-3 k.k.s. dotyczące czynu potocznie nazwanego jako oszustwo podatkowe , kryminalizują zachowania prowadzące do narażenia podatku na uszczuplenie, przy czym konsekwencja ta może wynikać wyłącznie z podania nieprawdy lub zatajenia prawdy albo niedopełnienia obowiązku zawiadomienia o zmianie danych objętych deklaracją lub oświadczeniem, które są istotne z punktu widzenia zobowiązania w danym rodzaju podatku.

Przewidziane sankcje mają na celu ochronę interesu i porządku finansowego państwa (Skarbu Państwa i innych uprawnionych podmiotów do danin publicznych).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy, Dz.U.2021.408 t.j.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U.1997.78.483