Na początku czerwca 2018 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej  rozpoczęło działania mające na  celu poprawę skuteczności egzekucji świadczeń alimentacyjnych.

Przed samym projektem ustawy jeszcze długa droga legislacyjna, jednak już teraz możemy powiedzieć czego dotyczą główne założenia projektu.

Dane dla komornika

Jak można przeczytać na stronach Ministerstwa – istota rozwiązań ujętych w projekcie skupia „m.in. na stworzeniu rozwiązań służących bardziej skutecznej aktywizacji zawodowej dłużników alimentacyjnych.
Jednym z nich jest wprowadzenie rozwiązań, zgodnie z którymi komornik będzie mógł pozyskiwać drogą elektroniczną dane dotyczące dłużników uchylających się od zobowiązań alimentacyjnych od organów emerytalno-rentowych oraz od organów podatkowych lub ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w celu prowadzenia postępowania egzekucyjnego.

Zmiany te dają podstawy prawne do stworzenia narzędzia informatycznego, które pozwoli komornikom na bardzo szybkie pozyskiwanie informacji na temat dłużników alimentacyjnych, w tym w zakresie ich zatrudnienia i osiąganych dochodów, drogą elektroniczną.

Kontrola pracodawców

Ponadto, proponuje się wzmocnienie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących sankcji wobec pracodawcy, który nie dopełnił obowiązków związanych z zajęciem wynagrodzenia dłużnika przez komornika sądowego (np. nie udzielił komornikowi odpowiedzi na temat dłużnika alimentacyjnego, nie przekazał zajętego wynagrodzenia bezpośrednio do komornika, dokonał potrącenia zajętego wynagrodzenia w zbyt niskiej wysokości, nie zawarł odpowiedniej informacji o zajęciu wynagrodzenia w wystawionym świadectwie pracy).

Proponuje się także umożliwienie organom egzekucyjnym prowadzenie egzekucji z otrzymywanych przez dłużników alimentacyjnych kwot na pokrycie wydatków lub wyjazdów w sprawach służbowych do wysokości 50% tychże kwot. Projekt przewiduje również wprowadzenie odpowiedzialności materialnej pracodawców zatrudniających „na czarno” pracowników będących dłużnikami alimentacyjnymi. Rozwiązanie to wejdzie w życie wraz z uruchomieniem Krajowego Rejestru Zadłużonych.

Dodatkowo, projekt zakłada podniesienie kwoty kryterium dochodowego uprawniającego do świadczeń z funduszu alimentacyjnego z kwoty 725 zł do kwoty 800 zł”.

Powyższe propozycje docelowo mają służyć poprawie bytu osób uprawnionych do świadczeń alimentacyjnych, a których świadczenia są zagrożone w związku z ukrywaniem źródeł dochodu przez osoby zobowiązane do płacenia alimentów.

„Każdy kij ma dwa końce”

Pojawiły się już pewne głosy krytyki wobec mogłoby się wydawać restrykcyjnych rozwiązań, jednak warto zwrócić uwagę na społeczno-moralny obowiązek i źródło alimentów. Z tego punktu widzenia warto zastanowić się czy rzeczywiście proponowane rozwiązania uderzają w pracodawców lub zbyt dosadnie dotykają życia zobowiązanych do płacenia alimentów. Musimy mieć bowiem świadomość, że ukrywanie dochód odbija się na całym społeczeństwie, gdyż osoby które nie będą miały środków do życia będą zmuszone korzystać z pomocy państwa. Warto przypomnieć, że przyznawanie i wypłata świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz podejmowanie działań wobec dłużników alimentacyjnych jest zadaniem zleconym gminie z zakresu administracji rządowej finansowanym w formie dotacji celowej z budżetu państwa. Działania i koszty obsługi świadczeń z funduszu alimentacyjnego są finansowane w formie dotacji celowej z budżetu państwa na świadczenia rodzinne oraz z dochodów własnych gminy. Dlatego uznać należy, że proponowane zmiany zdecydowanie będą służyły poprawie egzekucji świadczeń alimentacyjnych.

W tym kontekście rośnie również znaczenie karalności czynu z art. 209 kk – przestępstwa nie alimentacji.  Jak przeczytać możemy na stronach internetowych Rzecznika Praw Obywatelskich –  po zmianie w 2017 r. wzrosła skuteczność ścigania sprawców tej kategorii przestępstw. Od 1 czerwca 2017 r. do 31 marca 2018 r. do sądów przesłano ogółem 19 982 akty oskarżenia i wnioski o warunkowe umorzenie postępowania. W porównywanym okresie wcześniejszym takich decyzji było 6838 stanowi to wzrost o 292 proc.

Od dnia zmiany przepisów w zakresie przestępstwa nie alimentacji wzrosła również liczba pozwów o uchylenie obowiązku alimentacyjnego. Obowiązek alimentacyjny w zasadzie nie wygasa z mocy prawa, a właściwą drogą do realizacji roszczenia o zmianę obowiązku alimentacyjnego jest droga postępowania sądowego (orzeczenie Sądu Najwyższego z 21 października 1952 r., C 2034/52, NP 1953, nr 6, s. 20). Dlatego jeżeli uprawniony do alimentów, pobiera w dalszym ciągu alimenty w sytuacji, kiedy posiada wystarczające własne środki do utrzymania, należy zareagować. Podobnie rzecz się ma, kiedy osoba uprawniona pomimo posiadanych realnych możliwości podjęcia pracy nie czyni tego z wygody, gdyż zobowiązany do alimentów na niego łoży.

Powtarzając za utartym powiedzeniem, że kij ma dwa końce, należy wskazać, że można spotkać się z sytuacjami w których zobowiązania do alimentów robią wszystko, aby unikać odpowiedzialności i ich płacenia, ale można się również spotkać z sytuacją, kiedy to uprawniony do alimentów nadużywa swojego uprawnienia. Niezależnie od tego jak spojrzymy na te problemy, ustawodawca reaguje i podsuwa nam możliwości rozwiązania ich, co powinniśmy docenić.

Miejmy nadzieję, że obecne i proponowane zmiany wpłyną korzystnie na osoby zobowiązane do płacenia alimentów i środki te będą wymuszały właściwe zachowanie a w razie konieczności prawidłową ochronę dla uprawnionych do alimentów, którzy nie będą nadużywać swojego uprawnienia.

Źródło:

USTAWA z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U.2018.554 t.j. )

USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U.2017.2204 t.j)

Orzeczenie Sądu Najwyższego z 21 października 1952 r., C 2034/52, NP 1953, nr 6, s. 20.

https://www.rpo.gov.pl/ [dostęp: 13.06.2018]

 https://bip.kprm.gov.pl [dostęp: 13.06.2018]