Ustawianie corocznych świąt na pamiątkę ważnych wydarzeń ma w świadomości człowieka zbudować doniosłość danego wydarzenia. Światowy Dzień Ziemi (Earth Day), stanowi swego rodzaju apel, przypomnienie o proekologicznym traktowaniu ziemi jako wspólnej dla wszystkich ludzi przestrzeni, w której żyjemy, a zarazem której byt jest zagrożony działaniami człowieka.

Dbanie o wspólną planetę jest naszym obowiązkiem, jednak w sytuacjach, gdy człowiek o tym zapomina, wkraczają wielorakie dyscyplinujące i restrykcyjne rozwiązania, w tym w szczególności rozwiązania prawne. Ustawa Kodeks Karny, jak również Kodeks Wykroczeń, przewidują sankcje karne za przestępstwa przeciwko środowisku i szeroko rozumianej przyrodzie.

Przykładowo, zgodnie z art. 181 § 1  kk., kto powoduje zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Kto, wbrew przepisom obowiązującym na terenie objętym ochroną, niszczy albo uszkadza rośliny lub zwierzęta powodując istotną szkodę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Również nieodpowiednie składowanie odpadów, wbrew przepisom, polegające na przetwarzaniu, zbieraniu, dokonywaniu odzysku, unieszkodliwianiu albo transportowaniu odpadów lub substancji w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym – podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

W Kodeksie Wykroczeń z kolei zostały stypizowane czyny określane mianem szkodnictwa (art. 146 -166 k.w).  Przykładowo, art. 153 § 1, wskazuje wykroczenie polegające na  drobnym szkodnictwie leśnym.  Kto w nienależącym do niego lesie:

1) wydobywa żywicę lub sok brzozowy, obrywa szyszki, zdziera korę, nacina drzewo lub w inny sposób je uszkadza,

2) zbiera mech lub ściółkę,

3) zbiera gałęzie, korę, wióry, trawę, wrzos, szyszki lub zioła albo zdziera darń,

4) zbiera grzyby lub owoce leśne w miejscach, w których jest to zabronione, albo sposobem niedozwolonym,

– podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany.

Dodatkowo, nakazy i zakazy zostały umiejscowione  w wielu regulacjach ustawowych porządkujących różnorodne kwestie związane z ochroną środowiska – np. w takich ustawach, jak Prawo o ochronie środowiska czy  Prawo Wodne. Dzięki tym i podobnym zbiorom praw, prawno-karna ochrona środowiska jest w Polsce de facto zapewniona.

Jednakże mając na uwadze wciąż zmieniające się okoliczności prawne i środowiskowe, za konieczne uznać należy kolejne zmiany i systematyczne dostosowywanie prawa do zmieniającej się rzeczywistości. Dlatego też Ministerstwo Klimatu i Środowiska wraz z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska i Ministerstwem Sprawiedliwości, rozpoczęły pracę na zaostrzeniem prawo-karnej ochrony środowiska, która miałaby polegać między innymi na zaostrzeniu kary za niektóre przestępstwa i wykroczenia przeciwko środowisku.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz.U.2020.1444 t.j

Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń, Dz.U.2021.281 t.j.

Ustawa z dnia z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne, Dz.U.2021.624 t.j.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, Dz.U.2020.1219 t.j.